Nieuwe Woonvormen

Schema Wij-gemeenschappen

Lichte gemeenschappen
Hedendaagse wooncollectieven zijn vaak licht georganiseerd. Dat betekent dat mensen veel keuzevrijheid hebben en er weinig vaste regels zijn en er weinig tot geen groepsdrang heerst. Zulke lichte gemeenschappen (community’s lite) zijn minder intens, omvattend en verplichtend dan zogenoemd zware organisaties (familie, klasse of religie).

Ze zijn dynamisch en flexibel en hun samenstelling varieert sterk. In lichte gemeenschappen gaan mensen lichte relaties aan. Ze leggen mensen zich niet voor het leven vast, maar voor een bepaalde tijd. Er zijn openheid en nieuwsgierigheid naar de buitenwereld en een minimum aan gedragsregels.

Geen garanties op een community
Er zijn voor de bewoners veel praktische voordelen van het samenleven in bewonersgroepen, maar dat zijn geen garanties voor een community. De verhalen over community zijn soms mooier dan de realiteit. Antropoloog Ruth Soenen leert ons dat het bij collectieve projecten soms ten onrechte over ‘community’ gaat. Het zijn eerder alledaagse en ambivalente gemeenschappen, die je ook kunt aantreffen in vele andere woonvormen.

Soms zijn community’s een ‘dorp in een dorp’. De leden zijn erg intern gericht. Hun wens is zich – met een poort – af te schermen van de buitenwereld. Omwonenden zien hen, begrijpelijk, als een geprivilegieerde groep. Dan is sprake van een gated community.

Wij-gemeenschappen
Een community, zoals Soenen die bedoelt, is een wij-gemeenschap, een gemeenschap die ontstaat als (toekomstige) bewoners zich tot het collectieve idee aangetrokken voelen en daaraan bewust en bedoeld in een bepaalde mate een bijdrage willen leveren. De mate waarin dat het geval is, hangt af van de mate waarin sprake is van te delen faciliteiten en activiteiten. Dit kan gepland en spontaan plaatsvinden.

Belangrijke vragen hierbij zijn: Wat doe je samen en wat gescheiden? Wat deel je met de leden van de eigen groep en wat met bezoekers en omwonenden?

Focus
Wij-gemeenschappen ontstaan wanneer de deelnemers interesses en waarden delen, een oprecht en feitelijk wij-gevoel uitdragen en zich van anderen – ‘zij’ – kunnen onderscheiden. Dit vraagt een engagement van eenieder die deel uitmaakt van het collectief. Ieder lid moet zich afvragen hoeveel geld, tijd en moeite hij in het collectief wil steken.

Nieuwe woonvormen bieden hiervoor een goede opstap. Het zijn andere samenlevingsmodellen waarin mensen elkaar helpen, samen aan de slag gaan, een bijdrage leveren aan een nieuwe wereld en voor elkaar zorgen. Als het om wonen gaat kan zich dit manifesteren in een nabuurnetwerk, een (ver)bouwgroep, een woongemeenschap of een zorgcollectief.

Met bovenstaand schema hiernaast kunnen (toekomstige) bewoners, woonprofessionals en andere belanghebbenden de behoeften en wensen in kaart brengen. Ook woonvisies en -principes kunnen ermee worden aangescherpt en aangevuld.